Kunstwerken

Meer achtergrond informatie over deze kunstwerken is te vinden in
Wenjen yn Aldegea: De skiednis fan it doarp, de ynwenners en har ferdivedaasje. 

Klik op hier om het betreffende document in te zien of te downloaden. Tevens zijn hier meerdere documenten te vinden over verschillende onderwerpen m.b.t. Oudega.

Bakbrogge

Kunstenaar: ontworpen en gemaakt door inwoners van Oudega
Locatie: Op ‘e Wâl bij jachthaven Alddjip
Jaar: 1990
Materiaal: beton op sokkel
Onthuld op dinsdag 19 juni 1990 door H. (Hans) Wiegel, commisaris van de Koningin in Fryslân (in het kader van 900 jaar Oudega)

Bakbrogge is de bijnaam van de Oudegasters. De naam is ontleend aan het volgende verhaal:
Er was eens een boer in Oudega, die een stuk land in bezit had aan de weg van Oudega naar Eernewoude, in de buurt van het betonbrugje. Het was een onvruchtbaar stuk land, waar lissen en lisdodden op groeiden, land dat niets opleverde. Toen deed de bakker uit Oudega, die wat geld over had, hem een bod op het stuk land waar de boer wel oren naar had. Het aanbod bestond uit: elke week een stuk roggebrood en een rol beschuit, zodat hij elke dag een bakbrogge kon eten. Een bakbrogge is een stuk roggebrood met kaas met een beschuit er boven op. De boer nam het aanbod aan en sinds die tijd worden de Oudegasters Bakbroggen genoemd.

Bakker

Kunsternaar:
Locatie: Buorren 8
Jaar: 1968
Materiaal: Smeedijzer

Oorspronkelijk stond er aan de Buorren 8 een woning met grutterij uit de 19e eeuw. Vanaf 1902 was hier bakkerij Kijlstra gevestigd. De woning/bakkerij werd afgebroken in 1967, er kwam een bungalow voor in de plaats. Aan de muur is een smeedijzeren kunstwerk aangebracht voorstellende de bakker voor de oven, een herinnering aan de bakkerij die er gevestigd was.

Bocht in de rivier

Kunstenaar: Els Martin
Locatie: Buorren in plantsoentje naast de Smidterij
Jaar: 1989
Materiaal: sculptuur van brons
Onthuld door wethouder drs. Gerhard Lammers

Het aanzien van het project is geboren uit ideeën over water. De U-vorm ligt in het gras en verwijst naar de waterrijke omgeving, naar de meanderende beweging van riviertjes in de omgeving. De totale kosten van ontwerp, uitvoering kunstwerk en aanpassing van het terrein bedroegen fl. 28.000,–. Het bedrag kwam bijeen met bijdragen van Het Fonds Stads- en Dorpsvernieuwing Smallingerland fl. 10.500,–; provincie Fryslân fl. 10.000,– en het Fonds Kunstopdrachten fl. 7.500,–. Het kunstwerk wordt door de inwoners van Oudega het hoefijzer genoemd.

Boomsculpturen Ooievaar – Otter – Uil

Kunstenaar: Rolf Döderlein de Win
Locatie: Albert Faber park Sânbuorren / it Krûmdeel
Jaar: 2017
Materiaal: gezaagd uit 3 populieren
Onthuld op woensdag 30 augustus 2017 door Marijn Kleinhuis en Rolf Döderlein de Win

Rolf Döderlein de Win maakte in 2017 in 6 dagen tijd met een kettingzaag beelden van de stammen van 3, meer dan 100 jaar oude, populieren. De bomen waren gekapt door de gemeente Smallingerland i.v.m. houtrot en vormden met de vallende takken een gevaar voor de verkeersveiligheid. Het gouden idee werd geleverd door de elfjarige Marijn Kleinhuis, die opperde om er drie teruggekeerde dieren in te verwerken. Zowel de ooievaar als de otter en de uil waren nagenoeg verdwenen uit de omgeving van Oudega, maar ze hebben weer een toekomst gekregen dankzij de inzet van dorpsbewoners en natuurorganisaties.

Geloof, Hoop & Liefde

Albert Kamminga º 24 juni 1960 – † 9 oktober 2023, heeft verschillende kunstwerken gemaakt, o.a. de loopfiets die gebruikt is in de openlucht voorstelling van De Riedselman 2019; een gedenksteen bij de kerk It Ljochtbeaken 2006 en hij was betrokken bij het realiseren van het kunstwerk Slach by Aldegea.

Vlak voor zijn overlijden realiseerde hij het kunstwerk Geloof, Hoop & Liefde, het is aangebracht boven de voordeur van zijn woning aan de Buorren 28a.

Livius – Vrouwe Justitia

Kunstenaar: Anne Woudwijk
Locatie: hoek Skeane Heawei / De Geasten (oorspronkelijk grondgebied van De Haersma’s)
Jaar: 2011
Onthuld op 18 juni 2011 door oud-gedeputeerde Bertus Mulder en toenmalig wethouder Ties Zweers met muziek van de Friese zanger Doede Veerman.

Stichting Livius Op Nij Bigoun die de Iepenloftspullen Aldegea organiseerde, vierde in 2012 haar 65-jarig bestaan. Het kunstwerk is te vinden op het bijna oorspronkelijke grondgebied van de Haersma’s is en vlakbij de locatie waar het iepenloftspul één keer in de 10 jaar werd gorganiseerd. De stichting is in 2019 opgeheven. Het kunstwerk werd op 14 november 2019 overgedragen aan de Feriening foar Doarpsbelang Aldegea.

Luchtwachtpost

Kunstenaar: Sijtze Bruinsma
Locatie: Gariperwei / Opperbuorren-West
Jaar: 2023
Materiaal: Beton [oorspronkelijke materialen van de toren, gevonden in tuin van Gealânswei 2] en staal [symbool voor ijzige sfeer tussen Oost en West]
Onthuld op vrijdag 17 november 2023 door Jan Rijpstra [burgemeester Smallingerland] en Sjoerd Woudsma [zoon van de voormalige luchtwachtpostcommandant Jelle Woudsma]

In de zomer van 1954 was de 7.32 meter hoge toren, opgebouwd uit raatvormige betonelementen waar tegels in konden worden gezet, in Oudega gereed. De toren [met de naam Eva 3 en later Nico 3] stond achter de woning aan de Gariperwei 55. Als er een vijandelijk vliegtuig was gesignaleerd gaf men het door aan de centrale, gehuisvest in de bunker aan het begin van de Prinsentuin in Leeuwarden.
In 1968 is de toren buiten werking gesteld en in 1969 afgebroken. Diverse onderdelen zijn door bewoners in Oudega voor verschillende doeleinden gebruikt zoals bijv. tuin afscheiding, fundering of bloembak.
Ter herinnering aan de geschiedenis van deze toren ten tijde van de Koude Oorlog realiseerde Stichting Hattum de Vries dit kunstwerk, met financiële ondersteuning van de gemeente Smallingerland en het Iepen Mienskip Fûns.

Smelne’s Erfskip, periodiek voor de cultuurhistorie van Smallingerland, beschreef de geschiedenis van de Luchtwachtpost in Oudega in nummer 64 van juni 2024. Klik op hier om het artikel te downloaden.

Ooievaarsnest

Kunstenaar:Auke de Vries
Locatie: hoek it West / Alle-om-Slachte / Manjepetswei
Jaar: 2020
Materiaal: Cortenstaal op betonfundering

Jarenlang had Oudega een ooievaarsnest in de tuin van de pastoriewoning  aan de Buorren 7. De ooievaar was een trouwe en graag geziene gast, die ieder jaar met z’n geklepper voor reuring in het dorp zorgde. Daarom liet de Feriening foar Doarpsbelang Aldegea de ooievaar vereeuwigen in een van de drie boomkunstwerken in het Albert Faber park en is hier een mogelijkheid gecreëerd voor de terugkomst van de ooievaar.

Paardenhoofd

Kunstenaar:
Locatie: Buorren 37
Jaar:
Materiaal:

Aan de muur van Buorren 37 is een klein kunstwerk aanwezig voorstellende een paardenhoofd, een herinnering aan de smederij die er gevestigd was van 1919 tot 1977..

Rond- & Platbodem Dragten-Wijde Ee

Kunstenaar: Roelie Woudwijk
Locatie: Op ‘e Wâl bij de voormalige Kunstmestloods
Jaar: 2022
Materiaal: Cortenstaal op betonfundering
Onthuld op 27 augustus 2022 door drs. A.A.M. (Arno) Brok, commisaris van de Koning in Fryslân

Jaarlijks organiseert de Commissie Ronde en Platbodemjachten Dragten-Wijde Ee vanuit jachthaven Alddjip in Oudega het weekendevenement voor traditionele rond een platbodemjachten met muzikale omlijsting en activiteiten op de kade. In 2022 was het 50 jaar geleden dat een aantal platbodemzeilers vond dat er wedstrijden moesten komen op de Wijde Ee nabij Drachten.

Selfiespot Groetnis út Aldegea

Kunstenaar: Auke de Vries
Locatie: noordzijde Kikkertspôle
Jaar: 2025
Materiaal: Cortenstaal op betonfundering
Onthuld: Maandag 3 maart 2025 door Martien Tolboom, voorzitter Feriening foar Doarpsbelang Aldegea in samenwerking met wethouder Robin Hartogh Heys van de Lier, gedeputeerde Matthijs de Vries en bestuurslid Gerben de Boer van Wetterskip Fryslân.

Slach bij Aldegea

Kunstenaar: inwoners van Oudega
Locatie: Aldegeasterdyk (bij de Blauwe Stien)
Jaar: 2019
Materiaal: Wilgentenen
Onthuld: op zaterdag 13 juli 2019 werd de Woodland Art-route van de gemeente Smallingerland feestelijk geopend door wethouder Marjan Sijperda.

De bijenkorf van Oudega vertelt het verhaal van de plunderende troepen van de Bisschop van Münster en is gemaakt in het kader van het project Woodland Art dat een onderdeel was van de Legacy van LF2018. Het kunstwerk is in 2023 door vrijwilligers gerenoveerd, financieel ondersteunt met het buurtbudget van de gemeente Smallingerland.

Steentijd

Kunstenaar: Anne Woudwijk
Locatie: hoek Buorren / Achterwei
Jaar: 2010
Materiaal: graniet – steen
Onthuld op zaterdag 24 april 2010, tijdens de Dei fan Kultuer [georganiseerd door de Kulturele Kommisje Aldegea] door Hindrik Riemersma [voorzitter Feriening foar Doarpsbelang Aldegea] in aanwezigheid van Nieske Ketelaar [wethouder] en Anne Woudwijk [kunstenaar], muzikaal omlijst door de internationale Trommel-, Toeter- en Sjoklup Lutkewierum.

De grote oersteen symboliseer het primitieve leven en de jagende mens, zo’n 12.000 jaar geleden. Omringd door kleine keien markeert een grote zwerfkei hun gebied. Een liggend stuk wit graniet, dat tevens dienst doet als zitbank, roept herinneringen op aan de ijstijd, toen grote massa’s ijs en steen werden aangevoerd uit het Noorden. Op de liggende steen is en reliëf van een rendierkop afgebeeld, dit als symbool voor de prooi waarop men jaagde.

Stilberne bern

Kunstenaar: Roelie Woudwijk
Locatie: begraafplaats bij Sint-Agathatsjerke Buorren 1
Jaar: 2020
Materiaal: graniet
Onthuld op zaterdag 3 oktober 2020 door Wout en Inge van Hall

Bij de Stichting Sint-Agathatsjerke in Oudega vonden ze dat het tijd werd om stil te staan bij de kinderen in het dorp die stil ter wereld zijn gebracht. Wout en Inge van Hall uit Oudega kwamen met het idee voor de steen. 

Tichtset

Kunstenaar: ontworpen door Sabine Liedtke en gemaakt door Auke de Vries
Locatie: Gealânswei 
Jaar: 2015
Materiaal: beton en cortenstaal
Onthuld op vrijdag 30 juli 2015 door door Hindrik Riemersma, voorzitter Ferienining foar Doarpsbelang Aldegea

Het kunstwerk vertelt het verhaal van de laatste tichtsetfisker Piebe de Jong. Het gezin woonde in een woonark, die in de zomer bij de visplek ligt, in de nieuwe nieuwe Mûntsegroppe waar de tichtset is. In de winter ligt de woonrak in de Oudegaaster vaart, vlak bij het dorp.
In 1959 wordt de tichtset opgeheven omdat naast de vaarweg naar Drachten een nieuwe vaarweg wordt aangelegd.

Urnenmuur met sarcofaag

Kunstenaar: Anne Woudwijk
Locatie: Begraafplaats bij Sint-Agathatsjerke aan de Buorren 1
Jaar: 2020
Materiaal: Steen met hout

Van de stichting Sint-Agathatsjerke kreeg Anne Woudwijk de opdracht een urnenmuur te ontwerpen die goed paste in de omgeving. Het kerkhof waar de muur te vinden is, is een bijzondere plek die een eeuwenlange geschiedenis kent. Dichtbij de urnenmuur staat een sarcofaag uit omstreeks het jaar 1000, dat illustreert hoe fortuinlijke Oudegasters eeuwen geleden werden begraven. 6 oude grafstenen waarop de namen inmiddels zijn weggesleten maar de levensbomen nog zichtbaar zijn staan hier omheen. Het lijkt net alsof de oude grafstenen de sarcofaag optillen en iemand te grave dragen.

Vrouwe Justitia

Kunstenaar: Kornelis Kooystra, pleegkind van Foocke enb Ebeltsje
Bouwjaar: 1738
Locatie: Gevel Rechthuis Buorren 11

Op 17 mei 1738 woedde er een grote brand in Oudega, op die dag werden zeven panden volledig in de as gelegd. Het betrof vijf op één rij staande huizen met op korte afstand daarvan nog twee huizen met schuurgedeelte. De brand woedde in het centrum van Oudega en heeft onder andere het oude rechthuis in de as gelegd. Na de brand hebben de toenmalige eigenaren, Foocke Wytzes en Ebeltje Meinderts, hebben bij de herbouw in de gevelsteen met het reliëf van Vrouwe Justitia hun initialen laten beitelen.
Dit kunstwerkje mag gerekend worden tot de eerste rococo-scheppingen in Nederland.

Wringe

Locatie: Aan de gevel van it West 57

Rond 1900 was er aan het einde van it West, ter hoogte van nummer 59, een wringe, daarachter liep het vee in de gemeenschappelijke weiden, de zogenaamde meenscharren. Dit waren de gemeenschappelijke weilanden van de boeren die daar rechten hadden. Geen van deze boeren had het land in persoonlijk eigendom. Naast de wringe was een flaphek, dat was voor het voetvolk, met paard en wagen moest de wringe open. Voorheen was de wringe karakteristiek voor de Wâlden. Door de loop der jaren verdween de wringe uit het landschap. In peal mei in prikke is in wâldmanshikke was in die tijd een bekende uitspraak buiten de Wâlden

Zitbanken

Skyline

Kunstenaar: Ontwerp: Sabine Liedtke gemaakt door  Auke de Vries
Materiaal: Cortenstaal met hout
Bouwjaar: 2018
Locatie: voor Buorren 2 en tegenover Sint-Agathatsjerke

Met behulp van het buurtbudget van de gemeente Smallingerland is deze zitbank in 2018 gerealiseerd om te kunnen genieten van deze plek. Ten westen van de bank bevindt zich een paneel met gedicht, onderdeel van het Dichterspaad. De zitbank is opgedragen aan Hindrik Riemersma, als dank voor 12 jaar voorzitter van de Feriening foar Doarpsbelang Aldegea en gemaakt van met uitsneden van de skyline van Oudega, namelijk van links naar rechts:

  • Motorschip St. Michaël [vaste ligplaats in de jachthaven Alddjip];
  • Knotwilgen langs ijsbaan [Eastersânning];
  • It Folksgebou [Fabrykswei 4&6];
  • Kerk it Ljochtbeaken [Buorren 31];
  • Voormalige pastorie Sint-Agathatsjerke  [Buorren 7];
  • Bakkerij Lenis [Buorren 21];
  • Knotwilgen en hek oorspronkelijke Fokke Wietske paad;
  • Sint-Agathatsjerke [Buorren 1];
  • Paard en wagen [herinnering aan het agrarisch verleden].

De Hoop

In het kader van Oudega aan het Water is zuivelfabriek De Hoop aan de Fabrykswei 13 afgebroken en is er, meer naar het zuiden, aan de Op ‘e Wâl het appartementencomplex De Nije Hoop gebouwd. Voor dit gebouw is het doarpsplein gerealiseerd. Hier zijn, in april 2025, 2 zwart granieten banken gecreëerd met in het midden de restanten van de schoorsteen van de zuivelfabriek. De banken zijn voorzien van foto’s uit het begin van de 20e eeuw.

Met een bijdrage vanuit het buurtbudget van de gemeente Smallingerland zijn in 2015 vijf zitbankjes gerealiseerd. Het schilderwerk is in 2017 gedaan door cliënten van de dagbesteding Tierelantuintje.
De bankjes zijn een rustpunt in het Dichterspaad en werden onthuld tijdens de eerste Alle-om-Slachte kuiertocht op 24 juni 2017.


Locatie: tegenover Brêgeham Headammen 2


Locatie: it West / de Tsjollen


Locatie: Manjepetswei


Locatie: halverwege wandelpad Goudtsje paad tussen Eastersânning en Skieppekampen


Locatie: Utein bij toegang naar Wietske Hattums paad

Met een bijdrage vanuit het buurtbudget van de gemeente Smallingerland is onderstaand zitbankje in 2022 gerealiseerd. Het schilderwerk is weer gedaan door cliënten van de dagbesteding Tierelantuintje.


Locatie: halverwege het wandelpad Jan Binnes paad tussen Aldegeasterdyk en Opperbuorren-East