Oudega
drone Casper Tolboom, september 2022
Wandelpaden
Wandelpaden die van oudsher een belangrijke functie hadden, maar gedurende de jaren steeds minder begaanbaar waren geworden, werden gebruikt door boeren om bij hun land te kunnen komen.
Het eigendomsrecht is vaak gemengd, deels particulier, deels Staatsbosbeheer, deels Wetterskip Fryslân en 1 pad (het nieuwe Fokke Wietske paad) is van de gemeente Smallingerland. De wandelpaden worden nu veel gebruikt om een ommetje te maken en worden bijgehouden door vrijwilligers van Doarpsbelang.
Het Jan Binnes paad, Goudtsjepaad en Wietske Hattums paad zijn begin 2016 mogelijk geworden doordat talloze vrijwilligers er in slaagden om deze routes weer begaanbaar te maken, met behulp van de eigenaren van de grond.
In de wei geen hond, dan blijven de koeien gezond
Op veel plekken langs deze wandelpaden lopen koeien in de wei. Veel hondenbezitters trekken er met hun hond op uit om een wandeling te maken. Koeien kunnen ernstig ziek worden van hondenpoep.
Houd daarom honden altijd aangelijnd om een besmetting met neospora te voorkomen.
Klik hier om de gedragscode Natuurbescherming te downloaden.
De Wet Natuurbescherming
In de wet staat dat (beschermde) planten en dieren niet beschadigd of gedood mogen worden en dat alle nesten in het broedseizoen (van15 maart tot 15 juli) beschermd zijn en niet verstoord mogen worden.
Buiten het broedseizoen geldt dit ook voor de vaste nesten en rustlocaties. Houd honden tijdens het broedseizoen altijd aangelijnd.
Buitencode
Fietsend, wandelend, vissend, hardlopend, mountainbikend of te paard. Iedereen geniet op z’n eigen manier van de natuur. Om elkaar de ruimte te geven en de natuur te beschermen, is er de Buitencode.
Als iedereen de code respecteert, kunnen we allemaal blijven genieten van de natuur. Ruimte voor elkaar, sportief gebaar.
De Buitencode bestaat uit 5 simpele regels:
1. Respecteer de natuur: maak geen lawaai en neem je afval mee
2. Houd je aan de toegangsregels: check de toegangsborden en blijf op de voor jou bestemde paden
3. Geef elkaar de ruimte: maak plaats voor een ander en minder vaart bij drukte
4. Wees vriendelijk: groet elkaar vriendelijk en heb begrip voor de natuurbeleving van de ander
5. Spreek elkaar aan: spreek een ander vriendelijke en respectvol aan op zijn of haar gedrag
Klik op hier voor routes rondom Oudega van het Wandelnet
Beleefroute Oudega aan het Water
Start ⇄ Einde Gealânswei ⇄ Dwarssingel
Lengte 4 kilometer
Eigenaar Gemeente Smallingerland
Met de ondertekening van de realisatieovereenkomst op 5 juli 2021 door de gemeente Smallingerland, Provincie Fryslân en het Wetterskip Fryslân hebben de drie overheden officieel groen licht gegeven voor de uitvoering van het project Oudega aan het Water. Ook werd op dat moment de Beleefroute onthuld.
De Beleefroute laat op een speelse manier zien hoe het gebied rond het meer zich de komende jaren zal ontwikkelen. De route, van ongeveer 4 kilometer, start op de Gealânswei en is te bewandelen door jong en oud. Door middel van informatiepanelen wordt een kijkje gegeven in de toekomst van het betreffende gebied. In de loop van de tijd zullen de panelen verweren en minder goed leesbaar zijn.
Klik hier om de routebeschrijving te downloaden.
Betinkingsrûte WOII ’40-’45
Start ⇄ Einde de Tike
Website https://de-tike.frl/betinkingsrute/
Lengte 16, 17 of 20 kilometer
De gezamenlijke historische verenigingen van Opeinde, Oudega, Rottevalle, Drachtstercompagnie, Smelne’s Erfskip Drachten en De Tike ontwikkelden een Betinkingsrûte over de Tweede Wereldoorlog.
Deze herdenkingsroute is in 2025 geopend ter ere van 80 jaar vrijheid.
Via twaalf informatiepanelen op verschillende locaties in de gemeente Smallingerland komen gebeurtenissen en verhalen – die tot nu toe voor velen onbeken zijn – tot leven.
De route kent 2 panelen in Oudega: bij Goudtsjepoel 1 en bij Wolwarren 16.
Klik hier voor het downloaden van het routeboekje. Het boekje is ook te verkrijgen bij camping de Stjelp aan it West 48.
Fokke Wietske paad
Start ⇄ Einde Gealânswei ⇄ de Geasten
Eigenaar Gemeente Smallingerland
Onderhoud Vrijwilligers van Doarpsbelang & Fûgelwacht Aldegea
Lengte ± 350 meter
Fokke de Jong (geboren op 16 oktober 1910 in Earnewâld en overleden op 25 juni 1988 in Oudega) trouwde op 17 mei 1938 met Wietske Jans Jongsma (geboren op 9 maart 1913 in Oudega en overleden op 29 september 2004 in Drachten). Nadat Fokke stopte met boeren nam zijn zoon de bedrijfsvoering over. Toen ook hij besloot het agrarische bedrijf te beëindigen werden de landerijen verkocht.
Over het land van de familie de Jong liep een pad wat de Gealânswei met de Geasten verbond.
Met toestemming van de familie de Jong was dit pad in gebruik als wandel- en fietspad. Om de mogelijkheid te bieden het pad te blijven gebruiken, besloot de familie het buiten de verkoop te houden.
In 1987 werd de grond met het pad voor het symbolische bedrag van één gulden verkocht aan de Feriening foar Doarpsbelang Aldegea. Ter ere van de schenkers kreeg het pad de naam Fokke Wietske paad. De knotwilgen aan beide zijden van het pad worden eens in de drie jaar onderhouden door vrijwilligers van de Fûgelwacht Aldegea. Hierdoor blijft het karakteristieke landschap behouden en draagt de gemeenschap bij aan het onderhoud van het gebied.
In het kader van het project Oudega aan het Water is het pad voor een symbolisch bedrag van één euro verkocht aan de gemeente Smallingerland om de aanleg van een nieuw te graven meer mogelijk te maken, onder de voorwaarde dat de gemeente in hetzelfde gebied een nieuw pad aanlegt met dezelfde naam en aan de zuidzijde voorziet van nieuwe knotwilgen.
Door de aanleg van het nieuwe meer, dat Nije Aldegeaster Sânning gaat heten, komt het oude Fokke Wietske paad onder water te liggen. Op het moment dat dit wandelpad verdwijnt, is het nieuwe pad klaar en verbindt het opnieuw de Gealânswei met de Geasten.
15 augustus 2025: oude Fokke Wietske paad
Fokke Wietske paad (nieuw)
Goudtsje paad
Start ⇄ Einde Goudtsjepoel – hoek Eastersânning ⇄ Skieppekampen
Eigenaar Staatsbosbeheer
Onderhoud Vrijwilligers van Doarpsbelang
Lengte ± 1 kilometer
Met behulp van het buurtbudget is er een naamkubus geplaatst bij de ingang van het pad aan de Eastersânning en is er halverwege het pad een zitbank gerealiseerd in 2017.
Zowel aan de ingang bij de Eastersânning als bij de ingang aan de Skieppekampen staat een paneel van het Dichterspaad.
Bij de ingang van het pad aan de Eastersânning staat ook een zitbank.
Langs deze route zal in 2025 het kabouterpad worden gerealiseerd.
Historische route
Eigenaar Stichting Hattum de Vries
Website https://stichtinghattumdevries.nl/wandelroute
Deze route leidt langs panelen op gevels of op een zuil in Oudega en directe omgeving.
De informatiepanelen vertellen over de historische betekenis van het pand of de locatie. De route geeft een goed beeld van de grote bedrijvigheid van Oudega in het verleden. Veel van deze bedrijvigheid is inmiddels verdwenen, maar stille getuigen zijn nog altijd zichtbaar in het dorp. De route gaat door het dorp Oudega en het buitengebied. Via een QR-code op de panelen kan er meer informatie worden verkregen over de betreffend locatie.
De eerste panelen zijn gerealiseerd dankzij een bijdrage van het buurtbudget van de gemeente Smallingerland en een bijdrage van het Iepen Mienskipsfûns. De informatie op de panelen is samengesteld door het bestuur van de Stichting Hattum de Vries. De route wordt in de loop van de tijd verder uitgebreid.
De officiële opening vond plaats op zaterdag 13 oktober 2018 door de onthulling van een paneel bij de jachthaven Alddjip aan de Op ‘e Wâl. Deze handeling werd verricht door de heren Dirk de Vries en Jan Jonker.
Jan Binnes paad
Start ⇄ Einde Aldegeasterdyk ⇄ Opperbuorren-East
Eigenaar Staatsbosbeheer en deel over particuliere grond
Onderhoud Vrijwilligers van Doarpsbelang
Lengte ± 1.500 meter
Het Jan Binnes paad is vernoemd naar Jan Binnes van der Wal 1911 – 2007 die in zijn vrije tijd zo’n tachtig miniatuur objecten maakte van beroepen die hier vroeger werden uitgeoefend. Door de toelichting die erbij is gemaakt weten we ook hoe het een en ander in zijn werk ging en waar de bedrijfjes waren.
In zijn wilsbeschikking had hij de Feriening foar Doarpsbelang Aldegea benoemd tot zijn enige erfgenaam. Zijn nalatenschap bestond uit o.a. 83 miniaturen en zijn woning aan Achterwei 23. Met het geld dat met de verkoop van de woning werd verworven is een permanente tentoonstellingsruimte gerealiseerd in het MFC de Gearrin, genaamd de Gearstal. Stichting Hattum de Vries is hier gevestigd en beheerd de miniaturen.
Het Jan Binnes paad loopt vanaf de Aldegeasterdyk langs een bosstrook door de weilanden om uiteindelijke ruim anderhalve kilometer verderop te eindigen op de Opperbuorren-East.
Aan de Aldegeasterdyk een kubus van Cortenstaal die de naam van het pad aangeeft. De kubus werd mogelijk gemaakt met behulp van het buurtbudget van de gemeente Smallingerland. Hindernis in het pad was de brug over een brede sloot, halverwege de route. De toenmalige brug was meer een evenwichtsbalk dan een volwaardige overbrugging en vormde een hinderlijke barrière. Met behulp van het buurtbudget van de gemeente Smallingerland is er in 2017 een nieuwe brug gerealiseerd, ontworpen door Auke de Vries van De Vries Konstrukt.
In 2021 is er met behulp van het buurtbudget een zitbank gerealiseerd.
Jonker’s leantsje
Start ⇄ Einde ds. Carsjenssingel ⇄ Buorren
Eigenaar Gemeente Smallingerland
Onderhoud Gemeente Smallingerland
Lengte ± 100 meter
Het pad is een herinnering aan familie Jonker die op dit terrein hun boerderij had staan. De boerderij heeft in 1997 plaats gemaakt voor de seniorenwoningen van de Jonkersstee.
Het pad is in 2021 opgeschoven en opnieuw aangelegd i.v.m. de ruil van de grond, zodat de nieuwe basisschool kon worden gerealiseerd. Bij de ingang aan de ds. Carsjenssingel is, met behulp van het buurtbudget, een naambord van Cortenstaal geplaatst.
Kinderwandelpad
Start ⇄ Einde Goudtsjepoel – hoek Eastersânning ⇄ Skieppekampen
Eigenaar Feriening foar Doarpsbelang Aldegea
Lengte ±
Op initiatief van de Feriening foar Doarpsbelang Aldegea en met behulp van het buurtbudget van de gemeente Smallingerland wordt er in 2025/2026 een Kinderwandelpad gerealiseerd.
Het ligt in de bedoeling dit pad te realiseren langs het Goudtsjepaad.
Oerden paad
Start ⇄ Einde Gariperwei ⇄ Eksteursreed
Eigenaar Staatsbosbeheer & deels particulier
Lengte ± 1 kilometer
Het wandelpad van ongeveer 1 kilometer verbindt de Gariperwei met de Eksteursreed en werd in de volksmond het hondenpoeppadmaar ook wel boskpaad genoemd.
In overleg met de Stichting Hattum de Vries kreeg het pad in 2022 de naam Oerden paad en werd bij het begin- en eindpunt een naambord van Cortenstaal geplaatst.
Halverwege het pad staat een bankje en een paneel van het Dichterspaad.
Oerden betekent landpunt. Deze naam gold vroeger de landerijen tussen de Eksteursreed en de Gariperwei. Een kaart, die in de periode van 1819 tot 1823 door de militair, majoor Huguenin, gemaakt is laat de stukken land zien die samen uitlopen op een landpunt. Bron: Smallingerland op de kaart.
Skean paad
Start ⇄ Einde Dwarssingel ⇄ Skeane Heawei
Eigenaar gemeente Smallingerland
Lengte ± 200 meter
Screenshot
Paad oer ’t hiem út de Drachtster Krante
Sont hiel lang al, ik tink foar ’t neist wol sont 1850, 1860, leit der yn Aldegea tusken Heawei en Dwarssingel in skeanpaad . It is in fyts- en gongelpaad, grut ferkear komt men der net tsjin. Foar fytsers en kuierders kin dat paad in fikse bekoarting betsjutte, wol ien fan in kilometer. Oant koartlyn wie’t, wat it paad oanbelanget, allegear pais en frede yn ús doarp. Mar in set lyn gong it kampke grûn dat dêr deun tsjin ‘e heawei oanleit it nuteboskje, sizze guon Aldegeasters noch, mei it âld hûs dat der op stie, yn oare hannen oer. De nije eigener fûn yn ‘e keapakte grif oanwizings, dat it oerâld paad op syn gerjochtighheid lei, m.o.w. dat it paad sines wie en dat er der mei dwaan koe wat er woe. Privacy is ien fan ús moderne biedwurden. It wurd stiet heech yn ús findel skreaun hjoed-de-dei.
Ek by de nije eigener fan ‘it nuteboskje’. Nei ’t der in nije wente setten hie tocht er, dat it tiid wie om de privacy fan himsels en ’t wiif te hoedzjen en te noedzjen. Koartsein, hy sleat is paad foar alle ferkear. Dat, nim ik oan, wie syn goed rjocht, oft it sosjaal fielend wie en is, is in oare kwestje. Foar dyjingen dy’t geregeldwei it skeanpaad brûkten wie dat in hiele ôfbrek en dy, en it doarp mei harren, sprieken der skande fan. Koe dat samar, koe in oerâld, mar nea beskreaun, privileezje samar oan kant skood wurde? It sluten fan it paad hat te uzes in skoftlang ‘the talk of the town’ west, sa giet dat op in doarp. By in inkeling hat it gefal sels in frustraasje ewei brocht, wol ‘k leauwe.
Der hat alteast yn dy snuorje by it blokkearde paad in boerd stien met de pinigjende fraach: “Is dit no Piter syn dwarspaad of it it dwarse Piter syn paad?”. De fraachsteller[ster] hat grif ridlikgau antwurd krige want it boerd hat der mar koart stien. De wrantelige doarpslju hat grif it moaie foarbyld fan Fokke en Wietske foar eagen stien.
Mar Fokke en Wietske binne hiel oare lju. Dat binne âldere minsken, dy steane eins noch mei ien foet yn ’e tiid fan kommuniteit en fan koöperaasje en mienskarren en sa. By it skeanpaad giet it om jongelju, dy’t grut worden binnen yn it privacy-tiidrek. Dat makket ferskil.
Mar der is al in oplossing foar it paadprobleem opsetten kommen. It skeanpaad leit op ‘e sleatskant. Oare kant de sleat leit in stik greidlân. De eigeners fan dy greide binne grif tige sosjaal [socialis = foar de mienskip] fielende minsken, hja hawwe oanbean, dat it skeanpaad wol nei har kant fan e sleat ferlein wurde mocht. Dat genereuze oanbod is mei beide hannen oannommen fansels en it paad is ûnderwilens al ferlein, rpovisiarysk. Der leit no ynearsten noch in gongbarte oer de sleat mar strakaansen komt dêr in brechje. Sa is it dus mar wer merakelsmoai yn oarder kommen mei it skeanpaad. Dy lâneigeners, mar wêrom soe ‘k de namme net efkes neame, it is de fam. D. de Vries, fertsjinje de tankberens fan it hiele doarp. Elkenien is wer tefreden, die inling, de partikularist mei syn privacy, it doarp met syn paad.
De moraal? Nea de moedfearren hingje litte, al liket it der slim foar te stean, der kin samen útrêding komme.
Oudega, Silvius
Wietske Hattum’s paad
Start ⇄ Einde it West ⇄ Utein
Eigenaar Staatsbosbeheer
Onderhoud Vrijwilligers van Doarpsbelang
Lengte ± 500 meter
Het pad loopt door een mooie bosstrook van Staatsbosbeheer op de grens van het Nationaal Park de Alde Feanen.
De naam Wietske Hattums Paad is aan dit wandelpad gegeven omdat het uitkomt of start bij het huis waar Wietske haar pake en beppe woonden en haar vader is geboren.
Wietske Hattums de Vries, dochter van Hattum en Jantsje de Vries werd geboren 23 februari 1915 en is overleden op 15 mei 2006. Ze heeft altijd het fietsenwinkeltje gerund op it West 18.
Zij liet aan de Stichting Hattum de Vries veel bezittingen na die in de Gearstal van het MFC de Gearrin tentoon worden gesteld.