Kunstwerken

Bakbrogge

Kunstenaar: ontworpen en gemaakt door inwoners van Oudega
Locatie: Op ‘e Wâl in de jachthaven Alddjip
Jaar: 1990
Materiaal: beton op sokkel
Onthuld op dinsdag 19 juni 1990 door H. (Hans) Wiegel, commisaris van de Koningin in Fryslân (in het kader van 900 jaar Oudega)

Bakbrogge is de bijnaam van de Oudegasters. De naam is ontleend aan het volgende verhaal:
Er was eens een boer in Oudega, die een stuk land in bezit had aan de weg van Oudega naar Eernewoude, in de buurt van het betonbrugje. Het was een onvruchtbaar stuk land, waar lissen en lisdodden op groeiden, land dat niets opleverde. Toen deed de bakker uit Oudega, die wat geld over had, hem een bod op het stuk land waar de boer wel oren naar had. Het aanbod bestond uit: elke week een stuk roggebrood en een rol beschuit, zodat hij elke dag een bakbrogge kon eten. Een bakbrogge is een stuk roggebrood met kaas met een beschuit er boven op. De boer nam het aanbod aan en sinds die tijd worden de Oudegasters Bakbroggen genoemd.

Het monument is geschonken aan het dorp door de jubileumcommissie Oudega 900 jaar. Het monument werd geadopteerd door de redactie van Stichting De Bakbrogge de dorpskrant die tussen 1992 en 2018 gemiddeld 6 x per jaar verscheen. In 2019 is de Stichting, door gebrek aan vrijwilligers voor de redactie, opgeheven. Het monument werd op 14 november 2019 overgedragen aan de Feriening foar Doarpsbelang Aldegea.

Bakker

Kunsternaar:
Locatie: Buorren 8
Jaar: 1968
Materiaal: Smeedijzer

Oorspronkelijk stond er aan de Buorren 8 een woning met grutterij uit de 19e eeuw.
In 1902 koopt Hielke Egberts Kijlstra de gortmakerij om zijn bakkerij van it West 26 nu hier te vestigen.

Hielke Egberts Kijlstra komt al in 1912 te overlijden. Zijn vrouw hertrouwt met bakker Tjitze Kloosterman en deze doet in 1940 de bakkerij over aan zijn pleegzoon Egbert Hielkes Kijlstra, welke in 1963 besluit er een punt achter te zetten wegens gebrek aan een opvolger. Hiermee komt een einde aan een bakkerij die alle facetten van uitventen heeft meegemaakt. Roggebroden rondbrengen met de kruiwagen en met de broodzak op de rug, de bôllekoerrinster. Er komt verbetering met de hondenkar en later de ponywagen, de transportfiets en de gemotoriseerde bakfiets.

De woning/bakkerij werd afgebroken in 1967, er kwam een bungalow voor in de plaats. Aan de muur is een smeedijzeren kunstwerk aangebracht voorstellende de bakker voor de oven, een herinnering aan de bakkerij die er gevestigd was.

Bocht in de rivier


Kunstenaar: Els Martin
Locatie: Buorren (naast de Smidterij)
Jaar: 1989
Materiaal: sculptuur van brons
Onthuld door wethouder drs. Gerhard Lammers

Als tweede dorp in de gemeente Smallingerland kreeg Oudega in het kader van dorpsvernieuwing een kunstwerk. Het aanzien van het project is geboren uit ideeën over water. De U-vorm ligt in het gras en verwijst naar de waterrijke omgeving, naar de meanderende beweging van riviertjes in de omgeving.
Een bocht in de rivier als het ware waar het water schijnt stil te staan.
Het ontwerp is gekozen uit drie inzendingen. Dat de kunstenares Els Martin inwoonster was van Oudega was een toevalligheid. Haar suggestie beantwoordde het duidelijkst aan de opdracht en dus aan de bedoeling van de gemeentelijke adviescommissie.

Met de plaatsing van het kunstwerk tegenover brasserie, cafetaria en restaurant ‘de Smidterij’ werd een plek in het dorp opgevuld welke geen functie had. In plaats van een aandacht loze passantenpas is het terreintje geworden tot een rustplek.
De totale kosten van ontwerp, uitvoering kunstwerk en aanpassing van het terrein bedroegen fl. 28.000,–.
Het bedrag kwam bijeen met bijdragen van Het Fonds Stads- en Dorpsvernieuwing Smallingerland
fl. 10.500,–; provincie Fryslân fl. 10.000,– en het Fonds Kunstopdrachten fl. 7.500,–.

Het kunstwerk wordt door de inwoners van Oudega het hoefijzer genoemd.

Boomsculpturen Ooievaar – Otter – Uil

Kunstenaar: Rolf Döderlein de Win
Locatie: Albert Faber park Sânbuorren / it Krûmdeel
Jaar: 2017
Materiaal: gezaagd uit 3 populieren
Onthuld op woensdag 30 augustus 2017 door Marijn Kleinhuis en Rolf Döderlein de Win

Kunstenaar Rolf Döderlein de Win uit Boornbergum maakte in 2017 in 6 dagen tijd met een kettingzaag beelden van de stammen van 3, meer dan 100 jaar oude, populieren. De bomen waren gekapt door de gemeente Smallingerland i.v.m. houtrot en vormden met de vallende takken een gevaar voor de verkeersveiligheid. Het gouden idee werd geleverd door de elfjarige Marijn Kleinhuis, die opperde om er drie teruggekeerde dieren in te verwerken.

Zowel de ooievaar als de otter en de uil waren nagenoeg verdwenen uit de omgeving van Oudega, maar ze hebben weer een toekomst gekregen dankzij de inzet van dorpsbewoners en natuurorganisaties.
Zo zijn de ooievaars succesvol teruggefokt door het station Eibertshiem in Earnewâld, op initiatief van drie lokale vogelwachten en It Fryske Gea. Die natuurorganisatie zorgt ook voor het uitzetten van otters, waarvoor dorpsgenoot Tjibbe de Jong een opvangstation aan huis heeft. Daarnaast zijn enkele dorpsgenoten druk met het ringen van uilen en het zoeken naar goede nestmogelijkheden voor de roofvogel in boerderijen.

Met behulp van het buurtbudget van de gemeente Smallingerland heeft de Feriening foar Doarpsbelang Aldegea deze sculpturen kunnen realiseren. De sculpturen zijn een mooi voorbeeld van positief denken bij een negatieve gebeurtenis.

Livius – Vrouwe Justitia


Kunstenaar: Anne Woudwijk
Locatie: hoek Skeane Heawei / De Geasten (oorspronkelijk grondgebied van De Haersma’s)
Jaar: 2011
Onthuld op 18 juni 2011 door oud-gedeputeerde Bertus Mulder en toenmalig wethouder Ties Zweers met muziek van de Friese zanger Doede Veerman.

In 2012 zou de Stichting Livius Op Nij Bigoun, die de Iepenloftspullen Aldegea organiseerde, 65 jaar bestaan. Na overleg tussen de stichting en de gemeente Smallingerland ontstond het idee om een herinnering te creëren aan de iepenloftspullen in Oudega. Kunstenaar Anne Woudwijk kwam met een prachtig idee om de geschiedenis van De Haersma’s te verbeelden in het kunstwerk Livius.

Het kunstwerk is te vinden op het bijna oorspronkelijke grondgebied van de Haersma’s is en vlakbij de locatie waar het iepenloftspul één keer in de 10 jaar plaatsvindt.

Niet alleen de gemeente Smallingerland maar ook de provincie hecht veel waarde aan cultuur. Naast de gemeentelijke bijdrage is er ook vanuit plattelânsprojecten een subsidie voor dit kunstwerk verstrekt.

Stichting Livius is in 2019 opgeheven. Het kunstwerk is op 14 november 2019 overgedragen aan de Feriening foar Doarpsbelang Aldegea.

Luchtwachtpost

Kunstenaar: Sijtze Bruinsma
Locatie: Gariperwei / Opperbuorren-West
Jaar: 2023
Materiaal: Beton [oorspronkelijke materialen van de toren, gevonden in tuin van Gealânswei 2] en staal [symbool voor ijzige sfeer tussen Oost en West]
Onthuld op vrijdag 17 november 2023 door Jan Rijpstra [burgemeester Smallingerland] en Sjoerd Woudsma [zoon van de voormalige luchtwachtpostcommandant Jelle Woudsma]

Het Korps Luchtwachtdienst [KLD] bemande tussen 1950 en 1968 tijdens de Koude Oorlog een semi-geheim netwerk van luchtwachttorens en andere uitkijkposten met vrijwillige waarnemers. Doel was het met zicht[kijkers] en gehoor signaleren, melden en volgen van vliegtuigen die beneden het toenmalig radarbereik vlogen, dat was een hoogte van minder dan 1.500 meter. Naast vliegtuigobservaties en eventuele verdachte scheepsbewegingen meldden de vrijwilligers bijzonderheden over de lokale situatie en het weer. Ook landingen van parachutisten moesten gemeld worden. In populair spraakgebruik stond de afkorting KLD voor Kijken, Luisteren en Doorgeven, in de volksmond voor Kaarten, Lullen en Drinken.
Er was een netwerk van 276 observatieposten verspreid over heel Nederland. De helft was gevestigd in en op bestaande gebouwen, zoals op molens en fabrieken, de overige in speciaal voor dit doel gebouwde losstaande luchtwachttorens. Ze stonden maximaal 16 km. uit elkaar, daar men ervan uitging dat op een afstand van 8 km. een vliegtuig te horen was.

In de zomer van 1954 was de 7.32 meter hoge toren [opgebouwd uit raatvormige betonelementen waar tegels in konden worden gezet] in Oudega gereed. De toren [met de naam Eva 3 en later Nico 3] stond achter de woning aan de Gariperwei 55. De toren woog 29.313 kilo en kostte fl. 9.500,–. De onderste 2,3 meter was betegeld en het bovenste gedeelte ook om de vrijwilligers te beschermen. Een houten trap bracht de mannen naar het observatiepunt. Aan de zuidwestzijde van het uitkijkplatform was een overdekte schuilnis. In het midden van het uitkijkplatform stond het luchtwachtinstrument opgesteld. Het bestond uit een gridtafel, met een kaart van de omgeving met de positie van de toren in het midden daarvan en de locaties van de naburige luchtwachtposten erop. Daarop gemonteerd was een statief met vizier en [losse] kijker en een aanwijsnaald. Met waarnemingen van drie torens / posten werd via driehoeksmeting de positie van het waargenomen vliegtuig bepaald. Bij een melding werd gebruik gemaakt van een mobiele telefooninstallatie, die zich normaliter bij de commandant thuis bevond en altijd in geval van alarm bediend moest kunnen worden.

Als er een vijandelijk vliegtuig was gesignaleerd gaf men het door aan de centrale, gehuisvest in de bunker aan het begin van de Prinsentuin in Leeuwarden. Het alarmsignaal luidde: rats, rats. De commandant ter plekke gaf dan vliegtuigen het bevel het vijandelijk vliegtuig te onderscheppen en te escorteren naar buiten het territoriale gebied. De boordkanonnen van deze vliegtuigen stonden dan op scherp. Het Nederlandse centrale commando bevond zich te Driebergen, later te Nieuw-Milligen op de Veluwe. Oudega hoorde bij kring E samen met Drachten en Bergum.

In 1968 zijn de torens buiten werking gesteld. De vrijwilligers kregen voor betoonde diensten een oorkonde en een medaille. De meeste van die in de jaren 1950 gebouwde 138 luchtwachttorens zijn later weer gesloopt, de toren in Oudega werd in 1969 afgebroken. Diverse onderdelen zijn door bewoners in Oudega voor verschillende doeleinden gebruikt zoals bijv. tuin afscheiding, fundering of bloembak.

In Nederland resteren slechts 19 exemplaren, enkele daarvan zijn tot monument verklaard en behoren bij het militair erfgoed.

Ter herinnering aan de geschiedenis van deze toren ten tijde van de Koude Oorlog realiseerde Stichting Hattum de Vries dit kunstwerk, met financiële ondersteuning van de gemeente Smallingerland en het Iepen Mienskip Fûns.

Smelne’s Erfskip, periodiek voor de cultuurhistorie van Smallingerland, beschreef de geschiedenis van de Luchtwachtpost in Oudega in nummer 64 van juni 2024. Klik op hier om het artikel te downloaden.

Ooievaarsnest

Kunstenaar:Auke de Vries
Locatie: hoek it West / Alle-om-Slachte / Manjepetswei
Jaar: 2020
Materiaal: Cortenstaal op betonfundering

Jarenlang had Oudega een ooievaarsnest in de tuin van de historische pastoriewoning Kerckebosch aan de Buorren 7. De ooievaar was een trouwe en graag geziene gast, die ieder jaar met z’n geklepper voor reuring in het dorp zorgde. Daarom liet de Feriening foar Doarpsbelang Aldegea de ooievaar vereeuwigen in een van de drie boomkunstwerken in het Albert Faber park. Met het verdwijnen van het markante ooievaarsnest in de pastorietuin, moesten inwoners van Oudega het doen met het houten beeld.
Freerk Jelsma (lid van de Fûgelwacht Aldegea) heeft het nest en de nestplaat gemaakt en gaat dit ook onderhouden. Bouwbedrijf Kleinhuis heeft het nest in 2020 geplaatst op een betonnen sokkel. Het kunstwerk is gerealiseerd met behulp van het buurtbudget van de gemeente Smallingerland.

Paardenhoofd

Kunstenaar:
Locatie: Buorren 37
Jaar:
Materiaal:

In 1919 bouwde aannemer Aldert Ellens een smederij voor de familie Kiers aan de Buorren 37.
Zoon Marcus heeft het vak geleerd bij de familie van zijn moeder, de familie Staal. Smid Marcus Kiers heeft in het begin hulp gehad van zijn broers Klaas en Hendrik en later Durk.
Behalve smid is Marcus ook elektricien en loodgieter. In 1977 is het bedrijf beëindigd.

Aan de muur is een klein kunstwerk aanwezig voorstellende een paardenhoofd, een herinnering aan de smederij die er gevestigd was.

Rond- & Platbodem Dragten-Wijde Ee

Kunstenaar: Roelie Woudwijk
Locatie: Op ‘e Wâl bij de voormalige Kunstmestloods
Jaar: 2022
Materiaal: Cortenstaal op betonfundering
Onthuld op 27 augustus 2022 door drs. A.A.M. (Arno) Brok, commisaris van de Koning in Fryslân

Jaarlijks organiseert de Commissie Ronde en Platbodemjachten Dragten-Wijde Ee vanuit jachthaven Alddjip in Oudega het weekendevenement voor traditionele rond een platbodemjachten met muzikale omlijsting en activiteiten op de kade. Tijdens het evenement wordt Oudega op de kaart gezet en biedt de haven een schitterend schouwspel voor bezoekers. Het cultureel erfgoed bestaat uit boatsjes, tjotters, Friesche jachten, boeiers, jollen en bollen.

In 2022 was het 50 jaar geleden dat een aantal platbodemzeilers vond dat er wedstrijden moesten komen op de Wijde Ee nabij Drachten. Dit initiatief heeft geleid tot het oprichten van het Rond en Platbodem evenement Dragten Wijde Ee.

Selfiespot Groetnis út Aldegea

Kunstenaar: Auke de Vries
Locatie: wordt gerealiseerd op het einde van de pier in de haven aan de Op ‘e Wâl
Jaar: 2024
Materiaal: Cortenstaal op betonfundering

Steentijd

Kunstenaar: Anne Woudwijk
Locatie: hoek Buorren / Achterwei
Jaar: 2010
Materiaal: graniet – steen
Onthuld op zaterdag 24 april 2010, tijdens de Dei fan Kultuer [georganiseerd door de Kulturele Kommisje Aldegea] door Hindrik Riemersma [voorzitter Feriening foar Doarpsbelang Aldegea] in aanwezigheid van Nieske Ketelaar [wethouder] en Anne Woudwijk [kunstenaar], muzikaal omlijst door de internationale Trommel-, Toeter- en Sjoklup Lutkewierum.

Alde                                         gea
Fean en sân                             hawwe hjir harren woartels hân.
Earder kamen                           iis en wetter
brochten stiennen en sompen  rûch wie it gea, it efterlân.
De flakten -letter-                      waarden wâlden
lang om let                                ús minskdom foarbehâlden.
It rindier fan doe                        is no
de hazze, it hert,                       it hynder en de ko.
Wat nij wie                                 is wurden ta it âlde
om -sûnder wjergea-                 fan te hâlden.                                                Hindrik Riemersma, 2009

In dit kunstproject zijn stenen van verschillende grootte gebruikt. De grote oersteen symboliseer het primitieve leven en de jagende mens, zo’n 12.000 jaar geleden. Omringd door kleine keien markeert een grote zwerfkei hun gebied.
Een liggend stuk wit graniet, dat tevens dienst doet als zitbank, roept herinneringen op aan de ijstijd, toen grote massa’s ijs en steen werden aangevoerd uit het Noorden. Op de liggende steen is en reliëf van een rendierkop afgebeeld, dit als symbool voor de prooi waarop men jaagde.

Stilberne bern

Kunstenaar: Roelie Woudwijk
Locatie: begraafplaats bij Sint-Agathatsjerke Buorren 1
Jaar: 2020
Materiaal: graniet
Onthuld op zaterdag 3 oktober 2020 door Wout en Inge van Hall

Een paar jaar geleden werd er bijna niet over gesproken, maar het onderwerp wordt niet langer weggestopt: het krijgen van een stilgeboren kind, een kind die in de buik is overleden. Sinds afgelopen jaar kunnen ouders van een stilgeboren kind hun destijds niet geregistreerde baby alsnog laten registreren. Daarmee wordt een taboe doorbroken.
Bij de Stichting Sint-Agathatsjerke in Oudega vonden ze dat het tijd werd om stil te staan bij de kinderen in het dorp die stil ter wereld zijn gebracht. Wout en Inge van Hall uit Oudega kwamen bij de gemeente met het idee voor de steen. “We hebben het er toen over gehad en vonden het een goed idee. We hoorden toen ook meer mensen uit het dorp die hier mee te maken hebben“, aldus Arjen Bosgraaf van de Sint-Agathatsjerke. “Kunstenaar Roelie Woudwijk uit Opeinde is toen gevraagd om een monument te maken.”

Met mijn voeten in het verse lentegras
omringd door madeliefjes
fladdert een vlinder voor me uit
Langs het pad nieuw leven dat mij lief is.

Zo begint het gedicht Stilgeboren Kinderen op het monument dat Roelie Woudwijk maakt. Het gedicht staat op een grenen granieten steen en komt op het kerkhof van Oudega. Het gedicht ligt laag in het gras.
“Het lijkt alsof het gedicht op het gras valt. De steen is groen en er komen madeliefjes op. Ook ligt de steen een beetje schuin zodat het water er goed af kan lopen“, vertelt Woudwijk. De kunstenaar vond het ook wel spannend om het monument te maken omdat het om een kwetsbaar onderwerp gaat. “Ik heb gekozen om het over een vlinder te doen, dat staat vaak symbool voor het stilgeboren kind“.
De kunstenaar verdiepte zich in het onderwerp en voerde gesprekken met families.

Tichtset

Kunstenaar: ontworpen door Sabine Liedtke en gemaakt door Auke de Vries
Locatie: Gealânswei 
Jaar: 2015
Materiaal: beton en cortenstaal
Onthuld door Hindrik Riemersma (voorzitter Doarpsbelang) op vrijdag 30 juli 2015

Het kunstwerk vertelt het verhaal van de laatste tichtsetfisker Piebe de Jong. Het gezin woonde in een woonark, die in de zomer bij de visplek ligt, in de nieuwe nieuwe Mûntsegroppe waar de tichtset is. In de winter ligt de woonrak in de Oudegaaster vaart, vlak bij het dorp.
In 1959 wordt de tichtset opgeheven omdat naast de vaarweg naar Drachten een nieuwe vaarweg wordt aangelegd.

Naast het verhaal over dit ambacht beeldt het kunstwerk ook nog een ander, persoonlijk verhaal, uit.
De uitbeelding betreft de samenstelling van het gezin van Piebe de Jong en zijn vrouw Goitske.
De 3 kinderen die nog in leven zijn, worden samen met de ouders, verbeeld in de vijf hoge ronde stenen rond de Tichtset. Een zusje, dat slechts 6 jaar mocht worden, is verbeeld in een steen dat iets hoger uitsteekt boven het grasveld dan de vier bij de geboorte overleden broertjes en zusjes, waarvan er één naamloos is gebleven. Zij worden verbeeld in de vier stenen die net boven het grasveld zichtbaar steken.

Wat is een tichtset en hoe werkt het?
Het visseizoen begint in het voorjaar. De Jong zet dan losse fuiken uit, waar voorns kuit op af zetten, die de paling aantrekt. Dan wordt in juni het tichtset gebouwd . Elk jaar gebruikt De Jong dezelfde paalgaten om het tichtset op te bouwen. De vaarweg sluit dan de vaarweg af met een vast net aan beide oevers en een valnet in het vaargeulgedeelte. De palingen zwemmen naar het net, kunnen niet verder en keren en.zwemmen in de fuiken, die loodrecht op het net staan. Het tichtset staat alleen ’s nachts overeind, zodat de scheepvaart niet gehinderd wordt. Komt er ’s avonds laat toch nog een vaartuig langs, dan vaart ze tegen een draad, zo’n vijftig meter voor het valnet. De draad doet een gewicht vallen, waardoor een pal wordt losgetrokken, zodat het middennet op de bodem valt. De Jong wordt dan door een belletje gewaarschuwd, dat het middennet weer moet worden gehesen.

Urnenmuur met sarcofaag

Kunstenaar: Anne Woudwijk
Locatie: begraafplaats bij Sint-Agathatsjerke aan de Buorren 1
Jaar: 2020
Materiaal: Steen met hout

Van de stichting Sint-Agathatsjerke kreeg Anne Woudwijk de opdracht een urnenmuur te ontwerpen die goed paste in de omgeving. Het kerkhof waar de muur te vinden is, is een bijzondere plek die een eeuwenlange geschiedenis kent. De vele verhalen die te vertellen zijn over deze plek, over de geschiedenis, het universum, religie, de dood en de rituelen die daarbij horen heeft de kunstenaar meegenomen in zijn ontwerp.
Het werk bestaat uit een halfronde muur die een deel van de levenscirkel symboliseert. In de muur vensters met willekeurige kleuren glas, dat de verscheidenheid van mensen laat zien maar ook het spectrum van het grote firmament. Bij de muur hoort een bank, gemetseld in dezelfde steen. Ook de bank heeft een halfronde vorm, waarop een blauwe lijn loopt die verwijst naar het hemelse en het leven na de dood.
Dichtbij de urnenmuur staat een sarcofaag uit omstreeks het jaar 1000, dat illustreert hoe fortuinlijke Oudegasters eeuwen geleden werden begraven. 6 oude grafstenen waarop de namen inmiddels zijn weggesleten maar de levensbomen nog zichtbaar zijn staan hier omheen. Het lijkt net alsof de oude grafstenen de sarcofaag optillen en iemand te grave dragen.

Woodland art De slach bij Aldegea

Kunstenaar: inwoners van Oudega
Locatie: Aldegeasterdyk (bij de Blauwe Stien)
Jaar: 2019
Materiaal: Wilgentenen
Onthuld: op zaterdag 13 juli 2019 werd de Woodland Art-route van de gemeente Smallingerland feestelijk geopend door wethouder Marjan Sijperda.

De bijenkorf van Oudega vertelt het verhaal van de plunderende troepen van de Bisschop van Münster en is gemaakt in het kader van het project Woodland Art dat een onderdeel was van de Legacy van LF2018.
Het kunstwerk is in 2023 door vrijwilligers gerenoveerd, financieel ondersteunt met het buurtbudget van de gemeente Smallingerland.

De plunderende troepen

Bron: Geschiedkundige aantekeningen over De Stellingwerven en Omstreken door J.H. Popping. Uitgegeven door de Vereeniging voor Heimatstudie der Stellingwerven. April 1920

Generaal van Aylva vestigde zijn hoofdkwartier te Bergum. ’t Was Juli 1672. De voorposten waren uitgezet op de Suameerderheide. Vermoedelijk bestond de vrees dat de vijand op den Zuidoosthoek van Friesland een aanval zou doen, om zoo verder op te trekken naar Leeuwarden. Door het uitzetten van deze posten en die bij Oudeschouw, hoopte men zich tegen een inval te kunnen dekken.
Den 26 Juli had er op de Suameerderheide bijna een overrompeling plaats door ruim 1000 Munsterschen. Tijdig schoot het leger dat te Bergum lag, toe en dreef den vijand op de vlucht. Een ander deel van de vijandelijke troepen lag verscholen in de rogge. Ook dat werd nog bijtijds opgemerkt. Bij Nijega kwam het echter tot een gevecht, waarbij 150 ruiters van de Munsterschen sneuvelden. De Friezen verloren 25 man.
De plaats waar de slag werd geleverd werd later Het leger genoemd Bij het afgraven van dat terrein vond men vele musketkogels. Men wijst nu dien omtrek aan met den naam Het leeg.
Het legertje van den bisschop bestond daar in zijn geheel uit 13 standaarden ruiters. Een standaard was 80 man. Vóór dat ze naar de Suameerder Heide waren gereden, hadden ze vrijzeker de tocht gemaakt door de Stellingwerven naar Duurswoude, van daar over de hoogedammen naar Ureterp-Selmien en Drachten Zuid. De nu bestaande weg van Ureterp naar Drachten bestond nog niet. De weg liep toen over Selmien, vervolgens door de heide op den Lijkweg aan naar Zuid-Drachten. In die dorpen werd toen op erge wijze geroofd en geplunderd.
De vrees was bij de bewoners zoo groot dat uit Ureterp velen de vlucht namen en zoo mogelijk wat mede namen naar de ‘marscheun’ in de heide. Uit Opeinde snelde men naar de Leijen, een moerasachtig veld. Bewoners van Nijega zochten in de maadlanden een veiliger oord.
Door de Munsterschen werd een aanval gedaan op de schans bij Heerenveen. De vijand werd afgeslagen.
Men kan aannemen dat de bewoners van Oudega met de komst van den vijand bekend waren. Daar liep men minder gevaar, althans, men kon gemakkelijker tegenstand bieden. De eenige weg van Oudega naar Nijega was de Hoogedijk. Men begon dien weg door te graven. Vanaf die opening, ongeveer 80 ellen lang, naar Oudega werd de dijk belegd met ploegen en eggen. Hier en daar werden er korven met bijen tusschen geplaatst, zoodat het welhaast onmogelijk was daar te passeeren. Inmiddels gebruikten de bewoners zooveel doenlijk het geweer, of namen een ander voorwerp tot verweer. De opgeworpen aarde aan den dijk was een schoone beveiliging tegen de kogels van den vijand. Oudega werd zoo vrij wel beschermd, te meer, nu de landen aan de noordzijde van den weg moerassig waren en aan de zuidzijde veel diepe slooten het doortrekken bemoeielijkten. Nog kwam er bij dat, eenige dagen vóór den 26 Juli, de regenval zoo groot werd, dat de slooten vol water konden worden gehouden en de landen onbegaanbaar bleven.
Van den overval op Oudega wordt weinig vermeld gevonden. Het afslaan van de Munsterschen op de Suameerderheide zal wel de oorzaak zijn geweest dat het bij dien aanval is gebleven. Was het den vijand daar gelukt, misschien was nog een omweg gevonden om Oudega te bereiken, maar gemakkelijk was het zeker niet geworden.

Zitbank Skyline

Kunstenaar: Ontwerp: Sabine Liedtke gemaakt door  Auke de Vries
Materiaal: Cortenstaal met hout
Bouwjaar: 2018
Locatie: voor Buorren 2 en tegenover Sint-Agathatsjerke

Met het project Doarpen yn it Grien hebben inwoners van Oudega in 2015 de handen uit de mouwen gestoken om het groen rondom de Sint-Agathatsjerke en de begraafplaats aan te pakken.
Het plantsoen tegenover de kerk was een doorn in het oog van vele inwoners, hier maakten struiken en rozenbottels destijds de dienst uit. Via Doarpen yn it Grien is het plantsoen omgetoverd tot een prachtig gazon. Ieder jaar steken hier diverse bloemen in de lente de kop op. De grote zwerfkeien verwijzen naar de rijke ijstijdhistorie van het dorp en vormen tezamen met de kleurrijke voorjaarsbloeiers een vrolijk geheel.

Met behulp van het buurtbudget van de gemeente Smallingerland is deze zitbank in 2018 gerealiseerd om te kunnen genieten van deze plek. Ten westen van de bank bevindt zich een paneel met gedicht, onderdeel van het Dichterspaad.

De zitbank is opgedragen aan Hindrik Riemersma, als dank voor 12 jaar voorzitter van de Feriening foar Doarpsbelang Aldegea en gemaakt van met uitsneden van de skyline van Oudega, namelijk van links naar rechts:

  • Motorschip St. Michaël [vaste ligplaats in de jachthaven Alddjip];
  • Knotwilgen langs ijsbaan [Eastersânning];
  • It Folksgebou [Fabrykswei 4&6];
  • Kerk it Ljochtbeaken [Buorren 31];
  • Voormalige pastorie Sint-Agathatsjerke  [Buorren 7];
  • Bakkerij Lenis [Buorren 21];
  • Knotwilgen en hek oorspronkelijke Fokke Wietske paad;
  • Sint-Agathatsjerke [Buorren 1];
  • Paard en wagen [herinnering aan het agrarisch verleden].

Zitbanken (6)

Met een bijdrage vanuit het buurtbudget van de gemeente Smallingerland zijn in 2015 vijf zitbankjes gerealiseerd. Het schilderwerk is in 2017 gedaan door cliënten van de dagbesteding Tierelantuintje.
De bankjes zijn een rustpunt in het Dichterspaad en werden onthuld tijdens de eerste Alle-om-Slachte kuiertocht op 24 juni 2017.

Locatie: tegenover Brêgeham Headammen 2

Locatie: it West / de Tsjollen

Locatie: Manjepetswei

Locatie: halverwege wandelpad Goudtsje paad tussen Eastersânning en Skieppekampen

Locatie: Utein bij toegang naar Wietske Hattums paad

Met een bijdrage vanuit het buurtbudget van de gemeente Smallingerland is onderstaand zitbankje in 2022 gerealiseerd. Het schilderwerk is weer gedaan door cliënten van de dagbesteding Tierelantuintje.

Locatie: halverwege het wandelpad Jan Binnes paad tussen Aldegeasterdyk en Opperbuorren-East