Gebiedsproces Hegewarren

De polder De Hegewarren ligt in Oudega (1 van de 13 dorpen van Drachten, gemeente Smallingerland) en is één van de ontwikkelgebieden in de Veenweidevisie.

De Hegewarren is een veenpolder ten zuiden van het Nationaal Park De Alde Feanen en is omsloten door water, natuur- en recreatiegebieden. Door oxidatie van het veen, daalt de bodem. Dit heeft verregaande consequenties voor het waterbeheer van de polder. Ook leidt het tot verdere verdroging van omliggende natuurgebieden. En er komt CO2  vrij. Veehouders in de polder ervaren de gevolgen van bodemdaling. Daarnaast levert de ligging van de polder tegen de Alde Feanen aan grote beperkingen op voor hun bedrijfsvoering. Dit geeft onzekerheid voor de toekomst.

Eind 2022 koos Provinciale Staten voor de toekomstige inrichtingsvariant Open en Natuurlijk.
In deze variant krijgt water de hoofdrol en zijn er vrijwel geen polderkades meer nodig. Het waterrijke landschap in Open en Natuurlijk wordt ingezet om natuur en verschillende vormen van recreatie te versterken.

Het duurt nog een aantal jaren totdat begonnen wordt aan de uitvoering van het plan ‘Open en Natuurlijk’. In de tussentijd wordt de grond, die de provincie in de Hegewarren heeft aangekocht, voor een deel beschikbaar gesteld voor onderzoek door het Veenweideprogramma. Het onderzoek/de innovaties worden in twee bedrijfsconcepten uitgevoerd: een waterbedrijf en een natuurbedrijf. Deze bedrijven onderzoeken hoe op vernatte veengrond arbeidsefficiënt geteeld en geweid kan worden, welk financieel rendement kan worden behaald en of/waar het vastloopt voor wat betreft beleidskaders. De resultaten uit deze onderzoeken zijn bedoeld om agrariërs binnen het veenweidegebied, te helpen de omslag te maken naar werken met een hoger waterpeil.

Uit de Nieuwbrief Hegewarren van 31 juli 2024

Een belangrijke mededeling alvast is dat het planvormingsproces voor de uitwerking van ‘Open en Natuurlijk’ vertraging oploopt en het voorgenomen bestuurlijke besluitmoment over de planuitwerking opschuift naar medio 2025. Deze stond eerder gepland voor medio 2024. De vertraging is o.a. het gevolg van een flinke onderbezetting binnen het Veenweideprogramma en de projectorganisatie. Dat betekent overigens niet dat we stil gezeten hebben. De komende weken ronden we de Landschapsecologische Systeem Analyse (LESA) af. De LESA geeft inzicht in de werking van het watersysteem, bodem, natuur en haalbaarheid van ‘Open en Natuurlijk’. Ook is een eerste archeologische verkenning uitgevoerd en is de bodemkaart geactualiseerd. Na de zomer starten we met het ontwerpproces. Daarover informeren we u op een later moment.

Kantoor op Hegewarren 15

Op de locatie Hegewarren 15 is de afgelopen periode gewerkt om het bestaande woonhuis aan te passen voor gebruik als projectlocatie. Er zijn een aantal kamers ingericht als werkplek en er is een vergaderkamer gerealiseerd. Op de begane grond is de keuken ingericht als een ontmoetingsruimte voor aanwezigen. De woonkamer kan gebruikt worden als ontvangst- en vergaderlocatie voor grotere (externe) groepen. Op dit moment worden daar nog werkzaamheden uitgevoerd en zal de inrichting ervan deze zomer gedaan worden. Naar verwachting is dan de locatie na de zomer klaar.

Verblijf op Hegewarren 30

Op Hegewarren nr. 30 is het natuur-veenbedrijf volop in ontwikkeling. Gezien deze ontwikkelingen hebben we hier een bedrijfsleider voor aangesteld, Aldert de Boer. Omdat het onder andere gaat om het houden van vee is het belangrijk dat de bedrijfsleider ten alle tijden ter plekke aanwezig kan zijn. De huidige woning is daar niet geschikt voor en wordt gesloopt. De huidige woning is daar niet geschikt voor en stond al op de nominatie om te worden gesloopt. Om deze redenen is er een tijdelijke woonunit geplaatst op het erf van Hegewarren 30 voor de bedrijfsleider.

Update lisdodden

In het veen-waterbedrijf zoeken we naar opties voor productie op veengrond die te nat wordt voor gras. Dan kom je uit bij paludicultuur, wat in Nederland ook wel natte teelten wordt genoemd. Vorig jaar is netto ongeveer 2 hectare lisdodde gerealiseerd, in totaal is 11 hectare nodig voor projecten gericht op het ontwikkelen van bouwmateriaal uit lisdodden. Er moet dus nog wat meer bijkomen. Daarnaast zijn er nog geen standaarden voor de teelt van lisdodden. Die gaan we in de komende jaren opstellen, op basis van de ervaringen die we opdoen. Daarom proberen we onder andere verschillende perceelinrichtingen zaaitechnieken uit en onderzoeken we wat de effecten daarvan zijn.

Dit jaar realiseren we een extra 4 hectare nieuwe lisdoddevelden en zaaien we de velden van vorig jaar opnieuw in. De les die we, o.a., geleerd hebben over het weren van de ganzen is dat we andere ganzenwerende middelen in dienen te zetten. Met name als de laser en het gaskanon worden uitgeschakeld op het moment dat de rustperiode begint. Vorig jaar zijn de meeste teelbedden ingepoot, maar het ene veld dat ingezaaid was ontwikkelde zich even goed, met het juiste watermanagement. Poten is veel duurder dan zaaien, daarom zaaien we alles dit jaar. Verder vergelijken we verschillende manieren van inrichten, om uit te vinden wat het beste werkt en hoe we de kosten voor het opstarten kunnen beperken. Aan het einde van deze zomer hebben we lisdoddeteelt in stroken (3 – 20 m), en in velden van enkele hectares. We vergelijken inrichting met en zonder doorfrezen (het los maken van de graszoden), en met en zonder verwijderen van de grasmat. Frezen blijkt het risico van ganzenvraat bijvoorbeeld te vergroten. Behoud van de grasmat is goed voor productie van de lisdodden en behoudt het veen, maar heeft als risico dat het langer duurt voordat de lisdodden hun maximale productie bereiken.

Koeien en hun kalfjes

Na de nodige inrichtingswerkzaamheden zijn de koeien afgelopen 6 juni voor het eerst de weide ingegaan. Er is bewust langer gewacht met het naar buiten laten gaan van de koeien. Zodat zij eerst allemaal goed aan de melkrobot konden wennen, het was voor de hele kudde de eerste keer. Verder waren de weersomstandigheden niet optimaal en het gras te lang. Daarom is de eerste snede gemaaid. Dat gaf ook de tijd om de laatste noodzakelijke voorzieningen rondom de stal af te ronden. Zoals drinkwaterleiding en het verbreden van enkele dammen.

Inmiddels hebben de koeien de weidegang goed te pakken (lijken de koeien gewend aan het buiten grazen). Er wordt geweid volgens nieuw Nederlands weiden concept. Iedere dag een nieuw perceel voor vers grasopname. Elke dag vers gras en met oog voor voldoende zode ontwikkeling. Om langzaam verdere vernatting door te voeren en vertrapping te voorkomen bij hogere waterpeilen. Dat betekent dat ze elke dag op een nieuw perceel staan zodat ze vers gras tot zich kunnen nemen. Elke dag op een nieuw/ander perceel betekent ook dat de zode zich beter kan ontwikkelen en minder wordt vertrapt bij hogere waterpeilen.

Klik op hier om deze nieuwsbrief geheel te lezen.

Meer informatie kijk op de website www.veenweidefryslan.frl/hegewarren